ΑΡΙΑΔΑ ΒΑΛΤΟΥ ''ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ'' (ΒΙΝΤΕΟ-ΦΩΤΟ)

Ιστορία Αριάδας

Δεν γνωρίζουμε ακριβή στοιχεία της Ιστορίας της Αριάδας από τους αρχαίους χρόνους έως την Τουρκοκρατία.

Στην περιοχή της Αριάδας υπήρχε αρχαίος οικισμός. Στο Καστρί υπάρχουν απομεινάρια αρχαίου κατεστραμμένου κάστρου. Η Υπηρεσία Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσολογγίου μας ενημέρωσε ότι από τις ανασκαφές που έγιναν το 1988, στις θέσεις ΛΙΒΑ και ΚΑΣΤΡΙ οικισμού Αριάδας, βρέθηκε αρχαίο νεκροταφείο ελληνιστικών χρόνων (μετά το 300 π.Χ) με τάφους από υλικά περιοχής , οι οποίοι έχουν συληθεί και δεν βρέθηκαν κινητά ευρήματα.

Η Αριάδα υπήρξε παλαιότατος οικισμός. ΄Ήταν από τα πλέον αξιόλογα και μεγάλα χωριά του Βάλτου στην περίοδο της Τουρκοκρατίας πολλές δεκαετίες πριν την Επανάσταση του 1821 αλλά και μετά την απελευθέρωση και ίδρυση του Ελληνικού Κράτους έως τις αρχές του 1900.
Από πηγές ιστορικών συγγραφέων συμπεραίνουμε ότι το χωριό στη σημερινή θέση του κτίσθηκε στις αρχές ή το ήμισυ του 17ου αιώνα – 1600-1630. Το χωριό βρισκόταν στα όρια του Βάλτου που ήταν κατά την Διοίκηση των Τούρκων Καζάς ή Βιλαέτι με διοίκηση.



Το βιβλίο «Ιστορία της Ακαρνανίας» του Ξηρομερίτη Γ. Φερεντίνου, σελ. 17, αναφέρει: «Ακαθόριστος αριθμός τιμαρίων – νέα τιμάρια εις πωλητήριον έγγραφον του 1614 αναφέρεται εις την περιοχήν της Αργειάδας του Βάλτου».

Στο ίδιο βιβλίο, σελ. 17, αναφέρεται ότι το 1690 στην περιοχή Ξηρόμερου Βάλτου συγκεντρώθηκαν εκπρόσωποι των κοινοτήτων των περιοχών αυτών και συνέταξαν αναφορά στις Βενετικές αρχές. Υπόψη ότι από το 1684 – 1699 την περιοχή Ξηρομέρου – Βάλτου την κατείχαν οι Βενετοί με επικεφαλής τον Μοροζίνι.
Από τον Καζά – Βιλαέτι Βάλτου έχουν προσέλθει πέντε (5) εκπρόσωποι, τρεις (3) από την Αμβρακία, ένας (1) από το Στάνον και ένας (1) από την Αργηάδα – Αργειάδα.
Όπως φαίνεται στο χάρτη, που το Δ.Σ. του Συλλόγου συνέλεξε, ο οποίος είναι του Χαρτογράφου του Μοροζίνι Kορονέλι του 1694 αναγράφεται η περιοχή της Αριάδας και το Καστρί ως ερειπωμένο φρούριο.

Ένα άλλο στοιχείο που πιστοποιεί ότι η Αριάδα, τέλος του 1690, ήταν χωριό στην σημερινή θέση. Πιστοποιεί η ιστορία κτήσης του μικρού ναού Αγ. Χαραλάμπους το 1694 από κυνηγημένο από τους Τούρκους και διασωθέντα στο χωριό μας Αριάδα – (Ιστορικό του Αγ. Χαραλάμπους).
Προεπαναστατικά του 1821 από το 1650 και μετά ο Βάλτος ήταν ιδιαίτερο αρματολίκι – στρατόπεδο συγκέντρωσης – εκγύμνασης και εξόρμησης κλεφτοαρματωλών – τμημάτων με ονομαστούς αρχηγούς. Οι Τούρκοι παρά την μεγάλη σημασία της στρατηγικής θέσης του μακρυνόρους περάσματος από ΄Ηπειρο προς Δυτική Στερεά δεν κατάφεραν να εδραιώσουν μόνιμη παραμονή στο Βάλτο. Ο Βάλτος ήταν απρόσιτος και καταφύγιο κυνηγημένων από τους Τούρκους. Το ίδιο ίσχυε και για την Αριάδα αφού λόγω της φυσικής της θέσης ήταν απρόσιτος.

Γωγραφική Θέση - Φυσικά Χαρακτηριστικά

Η Αριάδα, μεγάλο και παλιό χωριό, μετά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους, ανήκει στην πρώην επαρχία Βάλτου της Ακαρνανίας του Νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Σήμερα είναι οικισμός με λίγους κατοίκους της τοπικής Κοινότητας Αμπελακίου του Δήμου Αμφιλοχίας.

Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του Νομού, βορειοανατολικά της πόλης Αμφιλοχίας σε υψόμετρο 400 μέτρων και απέχει από αυτή 17 χιλμ. Ο δρόμος από Αμφιλοχία – Αμπελάκι –Αριάδα είναι άσφαλτος. Από το Αμπελάκι απέχει 8 χιλμ. Συνδέεται οδικά επίσης με άσφαλτο με την Βαρετάδα (2015). Η Αριάδα συνορεύει με τα χωριά Αμπελάκι, Σαρδινία, Χαλκιόπουλοι, Γιαννόπουλοι, Μαλεσιάδα.

Το χωριό βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Κούτουπα ύψους 600 μ. περίπου κατά μήκος μίας υπερυψωμένης λωρίδας γης , που ξεκινά από την ρίζα του Κούτουπα και εκτείνεται προς Δυσμάς μέχρι θέση Σταυρός μήκους περίπου 1600 μ. πλάτους 400 με απότομες καταπτώσεις στις δύο κατά μήκος πλευρές, προς Βορρά και Νότο σχηματίζοντας βαθιές χαράδρες στο βάθος των οποίων σχηματίζονται και ρέουν χείμαρροι, ρέματα. Το ένα δε ρέμα προς βορρά στρέφει προς νότο στη θέση Σταυρός και ενώνεται με το νότιο ρέμα και σαν ένα ποτάμι ρέουν προς τον Αμβρακικό , αφού ενωθούν στην Στεργιανάδα με την Φτερούλα, άλλο ρέμα μεταξύ Καστρί και Αμπελακίου.


Απέναντι προς βορρά του βόρειου ρέματος και του χωριού βρίσκονται τα Αμπέλια, πεδινή έκταση και πάνω της υψώνεται στα 600 μ. το βουνό Πύργος. Το τοπίο είναι άγριο και μαγευτικό. Η πλαγιά από το χωριό μέχρι το βορεινό ρέμα είναι κατάφυτη με πλατάνια , πουρνάρια, φελίκια, κουμαριές, ρίκια, σκίνους, σερμεντζέλες. Όλη η περιοχή είναι κατάφυτη.

Ανεβαίνοντας προς τον Κούτουπα σε χωμάτινο δρόμο είναι ορατός ο Αμβρακικός και τα Ακαρνανικά όρη. Το ηλιοβασίλεμα από εκεί είναι μαγευτικό. Το χωριό είναι ορατό από την θέση Παληαυλή στην Εθνικό Οδό και από το λόφο Καστρί στη διαδρομή Αμπελάκι –Αριάδα.



Ο οικισμός του χωριού καταλαμβάνει έκταση περίπου 60 στρέμματα. Είναι κατάφυτος από δένδρα (πλατάνια). Στη Νότια πλευρά του χωριού υψώνεται μικρός λόφος (Ράχη) με τον Αη-Θανάση στην κορυφή του. Γύρω υψώνονται ο Κούτουπας Ανατολικά και ο Πύργος Βόρεια. Το τοπίο άγριο προς Νότο με την βαθιά χαράδρα λίγα μέτρα από την εκκλησία και το ηλιοβασίλεμα μαγευτικό.

Η θέση του χωριού εξασφάλιζε στους κατοίκους την ασφάλεια , αφού λόγω των μεγάλων καταπτώσεων στις τρεις πλευρές του είναι απρόσιτο από τις χαμηλότερα πεδινές περιοχές. Γι’ αυτό ήταν και καταφύγιο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Εξασφάλιζε στους κατοίκους του νερό, ξυλεία για την φωτιά αλλά και για τις οικοκατασκευές. Παρέχει ακόμη τροφή για τα ζώα (κτηνοτροφία) και κυνήγι. Έχει πολύ καλό κλίμα για κάθε καλλιέργεια. Καταμεσής στο χωριό διασχίζει ένα μικρό ρέμα ο «Καπρίλας», το οποίο τα τελευταία χρόνια τεχνητά έχει αλλάξει κατεύθυνση ροής. Στο κέντρο του χωριού και στο μέσον του έγινε πλατεία πλακόστρωτη, που μέχρι πριν λίγα χρόνια γίνονταν από τον Σύλλογό μας οι εκδηλώσεις του ανταμώματος.

Εκκλησίες

Υπάρχουν σήμερα τέσσερις (4) εκκλησίες από τις οποίες οι τρεις (3) βρίσκονται στον Οικισμό του χωριού και η τέταρτη ο Αη-Γιάννης τα Αμπέλια, 3 περίπου χιλιόμετρα βορειοδυτικά του χωριού.

Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, ρυθμού Βασιλικής με ξυλόγλυπτο τέμπλο και παλιές εικόνες. Κτίσθηκε το 1910, υπάρχει ανάγλυφο το έτος κτήσης στην Βόρεια είσοδο. Είναι πετρόκτιστος ναός, βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του χωριού απ’ όπου η θέα είναι καταπληκτική. Λίγα μέτρα από την Νότια πλευρά του ξεκινά προς τα κάτω βαθιά χαράδρα που στο βάθος της είναι το ρέμα (χείμαρος). Μπροστά είναι το σιδερένιο καμπαναριό του. Εορτάζει την 2η Μαΐου και είναι ο πολιούχος του χωριού.

Στο παρελθόν μέχρι το 1965 περίπου γινόταν πανηγύρι με ζωντανή μουσικό ορχήστρα, στο οποίο έρχονταν από τα γύρω χωριά κόσμος (Αμπελάκι – Σαρδίνια, Μαλεσιάδα, Γιαννόπουλοι).
Στην εκκλησία λειτούργησε για λίγα χρόνια (1964-1967) το Δημοτικό Σχολείο.

Εκκλησία Κοίμηση της Θεοτόκου. 
Βρίσκεται στο μέσον του χωριού. Στον περίβολό της είναι το Κοιμητήριο του χωριού, ρυθμού Βασιλικής. Κτίσθηκε το 1892. Στο εσωτερικό της οι τοίχοι έχουν αγιογραφίες που όμως έχουν υποστεί φθορά. Είναι ιδιαίτερης τεχνοτροπίας, κυρίως το τέμπλο της και το εσωτερικό του Ιερού. Γιορτάζει την 15η Αυγούστου με προσέλευση μεγάλων αριθμού χωριανών. Από το 2000 άρχισε η διοργάνωση ανταμώματος των Αριαδιτών στη γιορτή της. Από το 2005 ο ιδρυθείς σύλλογος των Αριαδιτών πραγματοποιεί αντάμωμα – εκδήλωση στη χάρη της που έχει πλέον καθιερωθεί.

Εκκλησία του Αγ. Χαραλάμπους. 
Μικρός ναός βρίσκεται στην κορυφή του οικισμού του χωριού. Η περιγραφή του και το ιστορικό κτήσης του καταχωρείται με αυτούσιο κείμενο της Αιτωλοακαρνανικής – Ευρυτανικής Εγκυκλοπαίδειας, σελ. 151 του εκδότη Ι. Κουφού με αναφορά στην πηγή της πληροφορίας. «΄Αγιος Χαράλαμπος. Μικρόν, ρυθμού Βασιλικής, παρεκκλήσιον εις το χωρίον Αριάδα Βάλτου, πλήρες τοιχογραφιών. Υπέρ την θύραν της εισόδου, κατέναντι των Βημοθύρων, εγράφη διά χρωστήρος η εξής ιδρυτική επιγραφή: «Ανηγέρθη και ανιστορήθη ούτος ο θείος και πάνσεπτος ναός του Αγίου Χαραλάμπους διά συνδρομής, κόπου και μόχθου του τιμιωτάτου και ευγενεστάτου Παναγιώτου του Πεποσάρη... ένεκα ψυχικής σωτηρίας των γονέων και μνήμης. ... Από Χριστού γεννήσεως 1695, Δεκεμβρίου 25».
Περί την πρόθεσιν εικονίζονται Πέτρος ο Αλεξανδρείας και ο Κύριος, έχων διεργηγμένον τον χιτώνα υπό του Αρείου μετά της εξής επιγραφής: «Τις σου τον Χιτώνα, Σώτερ, διείλεν;», και της οποίας η απάντησις δίδεται αμέσως, γραμμένη αντιστρόφως εκ δεξιών προς τ’ αριστερά (βουστροφηδόν): «ςοιερΑ ςοτσικακγαπ ο σοτυο», ήτοι: «ούτος ο παγκάκιστος ΄Αρειος».
Επιχώριος παράδοσις αποδίδει την ίδρυσίν του εις Κλέφτην κινδυνεύοντα να συλληφθή υπό των Τούρκων κατά τους χρόνους της δουλείας, διαφυγόντα δε την αιχμαλωσίαν χάρις εις την επέμβασιν του Αγίου Χαραλάμπους, τον οποίον επεκαλέσθη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Σωφρ. Παπακυριάκου, ΄Αγιος Χαράλαμπος Αρειάδος – Βάλτου, περ. «Ποιμήν ο Καλός», τόμ. Α΄, 1929, σελ. 31.
Στον περίβολό του υπήρχε στο παρελθόν μέχρι το 1963 ένα μεγάλο πουρνάρι. Λόγω της διάβρωσης οι υπέροχες τοιχογραφίες έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη φθορά. ΄Εγιναν επισκευές στην στέγη κυρίως για την προστασία από τη βροχή με τοποθέτηση κεραμιδιών αντί των πέτρινων πλακών που υπήρχαν αρχικά.
Από καλή πρόθεση προστασίας του αλλά και άγνοια προστέθηκε στην πρόσοψη του παλιού ναού που ανέγραφε το χρόνο κτήσης του νέο κτίσμα αυξάνοντας το μήκος του, αλλά δυστυχώς αλλοίωσε πλήρως την φυσιογνωμία και τα χαρακτηριστικά του παλιού ναού. Μετά από αίτημα του Δ.Σ. του Συλλόγου το 2014 επεσκέφθη το ναό κλιμάκιο της Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και θα καταβληθεί προσπάθεια αποκατάστασης ώστε να αναδειχθεί ο αρχικός ναός.

Εκκλησία Αγ. Ιωάννου. 
Απλός μικρός ναός στη θέση Αμπέλια, έξω από το χωριό 3 χιλιόμετρα απόσταση. Κτίσθηκε το 2010 στη θέση του προϋπάρχοντος αλλά πλήρως κατεστραμμένου ναίσκου του Αη-Γιάννη. Από τη θέση αυτή αντικρύζει κανείς απέναντι την Αριάδα σκαρφαλωμένη και απλωμένη στην υψωμένη ως εκτεταμένη προεξοχή του Κούτπα.

Λίγο πιο κάτω το έδαφος βυθίζεται σχηματίζοντας βαθιά χαράδρα που στο βάθος της σχηματίζεται και ρέει το 2ο ρέμα που περιβάλει από Βορρά το χωριό. Μαγευτική θέα της άγριας φύσης που απλώνεται γύρω.

Εκπαίδευση

Γνωρίζαμε από περιγραφές χωριανών μας στοιχεία του Δημοτικού Σχολείου λίγα χρόνια πριν κτισθεί το υπάρχον κτίριο στο τέλος της δεκαετίας του 1960.
Το Δ.Σ. του Συλλόγου υπέβαλε έγγραφο αίτημα στα Γεν. Αρχεία του Κράτους Μεσολόγγι την 8/10/2015 για έρευνα και λήψη στοιχείων για το Σχολείο. Η υπηρεσία με Δ/ντρια την Κα Μπακαδήμα μας ενημέρωσε για την ύπαρξη αξιόλογων στοιχείων και μας διαβίβασε με έγγραφό της 19/10/2015 έγγραφα της έναρξης και λειτουργίας του Σχολείου από το 1897 έως 2012 που έκλεισε οριστικά. Παραθέτουμε παρακάτω συνοπτικά στοιχεία του Δημοτικού Σχολείου:

 

1. Το Σχολείο λειτουργεί με τίτλο Γραμματοσχολείο Αριάδας από το 1897 έως το 1906 που καταργείται.
2. Το 1925 επαναλειτουργεί και κτίζεται διδακτήριο με αποπεράτωση το 1930.
3. Το 1953 – 1956 το κτίριο είναι ετοιμόρροπο λόγω σεισμών.
4. Το 1957 με απόφαση Κοινοτικού Συμβουλίου Αμπελακίου, Πρόεδρος Θ. Κτίστης γίνεται δωρεά κοινοτικού οικοπέδου ένα (1) στρέμμα περίπου δίπλα στον ΄Αγ. Χαράλαμπο προς την Σχολική Εφορία Δημ. Σχολείου, με Πρόεδρο τον Αθαν. Τσόλκα, μέλος τον Δημ. Ι. Βαρελά και Γραμματέα Χαρ. Βέλλιο που αποδέχεται την δωρεά με απόφαση 2/6/1957.
5. Το 1959 γίνεται συμβολαιογραφική πράξη με αριθμ. 5686.
6. Το 1962 σχεδιάζεται κατασκευή αρχικά μίας αίθουσας – γραφείου και στη συνέχεια προστίθεται δεύτερη αίθουσα. Αποπερατώθηκε το 1968 και λειτουργεί έως το 2011-2012 που καταργείται οριστικά. Το σχολείο ήταν μονοθέσιο.
7. Από το 1956 έως 1963 το σχολείο λειτουργεί στο σπίτι της ΄Αννας Τσόλκα και στη συνέχεια στην Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου μέχρι να ολοκληρωθεί η κατασκευή του νέου κτίσματος 1968.
8. Από το 1968 λειτουργεί το σχολείο στο νέο κτίριο μέχρι παύσης του το 1912.
9. Την δεκαετία του 1950 έως και μέσα δεκαετίας 1960 λόγω της ανέχειας που υπήρχε στο χωριό, το Κράτος είχε οργανώσει συσσίτια για την σίτιση των μαθητών του σχολείου.

 

Δάσκαλοι:
1925: Λιώρας ή Παϊζης, 1932: Δημ. Δημητράντζος, 1941: Αγγιμάνης,
1947: Μπισμπίκης, 1949: Τζουκλέτης, 1951: ΄Αννα Τζαβελέκη,
1956: ΄Αννα Τζαβελέκη, 1958: Παπαδόπουλος, 1962: Χονδρογιάννης, 1963: Κωστοβασίλης, 1965: Γρίβας, 1966: Αγγέλης, 1971: Μήτρας. Παπαδημητρίου, Αργύρης, Φραγκούλης, κ.λπ.
Παρελήφθησαν μαθητολόγια 1946 – 1947 – 1949 - 1951 – 1954 με χειρόγραφες καταστάσεις μαθητών από τις οποίες σε ορισμένες είναι δυσανάγνωστα τα ονόματα των μαθητών.
Το 1903 εγγράφησαν 18 μαθητές και προήχθησαν 10.
Το αρχείο μετά το 1977 φυλάσσεται στο Δημοτικό Σχολείο Λουτρού.

ΓΥΜΝΑΣΙΟ:
Οι μαθητές Γυμνασίου φοιτούσαν στο μοναδικό Γυμνάσιο της Επαρχίας Βάλτου, στην πόλη της Αμφιλοχίας. Οι μαθητές από το χωριό έμεναν σε Οικοτροφείο της Εκκλησίας ή νοίκιαζαν δωμάτιο αν το επέτρεπαν τα οικονομικά.
Η φοίτηση ήταν έξι ημέρες την εβδομάδα. Τα παιδιά πήγαιναν στο χωριό τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και τα Καλοκαίρια αφού συγκοινωνία δεν υπήρχε. Οι μαθητές μέχρι και αρχές του 1960 φορούσαν πηλίκιο και οι μαθήτριες ποδιά. Μετά την ίδρυση Γυμνασίου στο Λουτρό, οι μαθητές μετακινούνταν καθημερινά με ταξί και δαπάνες της πολιτείας.

Αξιοθέατα

Αξίζει να επισκεφθεί κανείς τις εκκλησίες Αγ.Χαραλάμπου – Παναγιά και Άγιο Αθανάσιο με την όμορφη θέα των γύρω βουνών και του χωριού, λόγω της υψομετρικής θέσης του. Επίσης ανεβαίνοντας προς τον Κούτουπα βλέποντας προς τη Δύση, τον Αμβρακικό και το ηλιοβασίλεμα. Ακόμη εκπληκτική είναι η φύση, κυρίως άνοιξη, ανεβαίνοντας από Κεραμίδι το παλιό μονοπάτι δρόμο προς Αριάδα μέσα από το ποτάμι και τα πλατάνια.

Από τα Αμπέλια η θέα του χωριού είναι όμορφη με την αγριότητα των στεφανιών που καταλήγουν στο ρέμα.

   

Χάρτες

Οι αναλύσεις των χαρτών είναι αρκετά μεγάλες ώστε να μπορεί να γίνει zoom, οπότε μπορείτε να τις κατεβάζετε στον υπολογιστή σας με δεξί κλίκ και "αποθήκευση ώς" ή να τις ανοίγετε σε νέο παράθυρο με αριστερό κλίκ.
Αρχαιολογικός χάρτης Αιτωλοακαρνανίας :
Χάρτης 1
Χάρτης 2
Αρχαιολογικός χάρτης επεξεργασμένος :
Χάρτης
Διάφοροι :
Χάρτης γής Αμπελάκι - Κάμπος - Κεραμίδι
Χάρτης γής Αριάδα

Η ανάρτηση και οι φωτογραφίες είναι από την
 σελίδα του Συλλόγου